Mô hình Lúa Tôm Thích ứng Biến đổi Khí hậu

Mô hình lúa tôm quảng canh cải tiến 

Mô hình lúa tôm rất phát triển trong nhiều năm trở lại đây, vừa làm lúa có lợi nhuận, vừa thích ứng biến đổi khí hậu tận dụng nguồn nước mặn để nuôi tôm. Để mô hình tôm lúa, tôm quảng canh tăng năng suất, đạt hiệu quả cao người nuôi cần:

• Chủ động được nguồn nước, ao (ruộng) phải giữ được nước, mương sâu rộng, bờ chắc chắn đảm bảo không mọi bờ, hạn chế đi nước.

• Phải có ao lắng, ao vèo đủ điều kiện.

• Giống phải được kiểm nghiệm, mua nơi có uy tín.

• Hạn chế tối đa cấp xả nước, nhất là vào mùa nóng lúc dịch bệnh đang xảy ra, nên có ao lắng để xử lý nước trước khi cấp vào.

• Phải sử dụng vi sinh, chế phẩm sinh học xử lí môi trường.

• Phòng ngừa rong phát triển trong ao nuôi.

• Gây đủ thức ăn tự nhiên cho tôm.

• Quan trọng nhất là nâng cao nhận thức, chuyên môn và thực hiện theo đúng quy trình nuôi. 

Hình 1.1 Thiết kế hệ thống ao nuôi quảng canh cải tiến phiên bản 1

1. Bố trí mùa vụ và chuẩn bị vèo tôm

1.1 Mùa vụ (2 vụ tôm/1 vụ lúa)

Thả tôm giống từ giữa tháng 12, nuôi 2 vụ đến cuối tháng 07. Sạ hoặc cấy lúa từ tháng 08 đến tháng 12 theo âm lịch có xen tôm.

1.2 Chuẩn bị ao vèo

Ao ương (vèo) có độ sâu từ 1.2-1.4m được gia cố bờ chắc chắn không rò rỉ, ao ương phải được phơi khô (không nên phơi quá khô tránh hiện tượng xì phèn) sau đó lấy nước vào ao ương ngập 30cm rải 50kg vôi CaO (vôi nóng)/1.000m2 ngâm 5 ngày sau đó lấy nước vào đầy. 

Dùng túi lọc để loại bỏ cá và địch hại lấy nước vào ao đạt độ sâu 1.2m trở lên. Nếu lọc không kỹ trong ao có cá tạp thì sử dụng Saponin để diệt cá, liều lượng 10kg/ 1.000m3. Sau đó 2 ngày tiến hành diệt khuẩn bằng Iodine 90 1lít/1.000m3. 

Ngoài ra để vèo đạt chất lượng, hạn chế mầm bệnh trên tôm hộ nuôi nên lót bạt bờ hoặc lót lưới đáy ao vèo (150m2), và sử dụng hệ thống sục khí venturi hoặc quạt tạo dòng chảy hoặc dùng bơm thổi tạo dòng chảy.

Hình 1.2 Thiết kế hệ thống ao nuôi mô hình AEC 79  sử dụng dòng chảy tăng mật độ nuôi phiên bản 2

Mô hình lúa tôm AEC 79 phiên bản 2 không có ao lắng mà sử dụng ao lắng làm ao vèo có ứng dụng dòng chảy để nâng cấp mật độ nuôi, ngừa thiếu oxy cục bộ và đáy ao đen, ngừa được nhiều bệnh như đốm trắng, gan tụy.., nuôi tôm nhanh lớn. Phiên bản 2 này có thể ứng dụng cho các hình thức nuôi ghép thẻ càng, tôm sú cua mật độ cao hơn, hay sú thẻ càng, tôm lúa, lúa tôm, năng tượng tôm, tôm rừng sinh thái, hình thức nuôi thu tỉa thả bù..,

Phiên bản 2 phù hợp nuôi mật độ cao nên có thể áp dụng thu tỉa thả bù hoặc thả nối tiếp: Vụ chính thả mật độ cao vụ phụ thả mật độ thấp hơn, bình quân 1.5 tháng thả 1 lần, thu tỉa 5 -7 ngày tỉa 1 lần mỗi lần tỉa 3-4 ngày sau đó ngưng 5 ngày tiếp thụ thu tiếp hoặc vào con nước 15 al hay 30 al có thể thu tỉa.

 1.3 Gây màu

• Gây màu nước sử dụng 1kg AEC Copefloc 10kg vôi canxi hoặc dolomite sử dụng cho 1.000 -2.000 m2.

• Sử dụng 2 ngày liên tục liều trên vào buổi sáng.

• Khi các yếu tố về chất lượng nước đạt các thông số như: độ trong từ 30 - 40 cm (nước có màu trà vỏ đậu); pH từ 7,7 - 8,0 , độ kiềm từ 80-120 mg/ thì có thể tiến hành thả tôm.

1.4 Chọn và thả giống

Chọn tôm giống

• Quan sát thấy tôm sú giống linh hoạt, khỏe mạnh, kích cỡ đồng đều, màu sáng, đuôi xòe khi bơi lội, phản xạ nhanh nhẹn, phân bổ đều trong bể nuôi, hình dáng thon dài, ruột đầy thức ăn (khả năng bắt mồi tốt), tỉ lệ tòe đầu nhỏ hơn 10%. 

• Đối với tôm sú nên thả sú Moana, gốc bố mẹ nhập từ Mỹ, vừa qua nhóm RD đã nghiên cứu cho thấy việc thả tôm sú Moana - gia hóa giúp nhanh lớn tỷ lệ còi thấp, khoảng 3 tháng size 20 con/kg được giá tốt, chiếm tỷ lệ hơn 80%. 

Hình tôm giống Moana trước khi thả vuông anh Hai To - Cà Mau

• Kiểm tra khả năng thích nghi trong môi trường thay đổi độ mặn bằng cách thả một ít tôm giống vào nước đã giảm một nửa độ mặn thông thường. Sau 1-2 giờ nếu thấy số tôm giống bị “sốc” chết chỉ chiếm từ 0 – 5% (tốt), 6-20% (khá), trên 20% là tôm giống không tốt.

• Chọn mua ở những trại giống uy tín và giống đã qua kiểm dịch của cơ quan chức năng.

Thả giống

• Trước khi thả tôm ít nhất 01 ngày kiểm tra các yếu tố môi trường và điều chỉnh cho phù hợp.

• Vèo tôm sú không quá 20  từ 15 đến 20 ngày phải thả hay chuyển ra ao nuôi.

•  Thời điểm thả: 6- 7h sáng hoặc 5 – 6h chiều, không thả giống lúc trời sắp mưa, đang mưa. Khi thả nên tạc Vita C35% để tôm không bị sốc và thích ứng tốt với môi trường nhanh. Đồng thời tạo dòng chảy trước khi thả giống khoảng 1 tiếng.

• Mật độ thả ao vèo đối với sú:  40-50 con/m2 khi có áp dụng dòng chảy.

1.5 Chăm sóc quản lý

Quản lý môi trường

Đảm bảo độ mặn, màu tảo, độ pH, độ kiềm và khí độc trong ngưỡng an toàn cho phép.

Quản lý màu nước và thức ăn tự nhiên trong khi vèo:

• Sử dung AEC copefloc + Bio Alga định kỳ 4-5 ngày/lần để duy trì màu trà, giữ ổn định hệ động vật phù du và gây thức ăn tự nhiên trong khi vèo.

Quản lý nền đáy ao mô hình lúa tôm

• Định kỳ bón Dolomite, Zeolite kết hợp với men vi sinh AEC Copefloc, Enzyme Plus

•  Định kỳ kiểm tra đáy ao nếu đen nên sên vét thủ công bằng gàu tay, tạt lên mặt đầm. Mỗi lần sên vét chừng 10-20% diện tích ao, làm xen kẻ các ngày.

• Vớt tảo tàn, lab lab trên mặt nước đưa lên bờ.

• Kiểm soát thức ăn không để quá dư thức ăn làm dơ đáy ao. Từ 10 ngày bỏ 10gam thức ăn trong nhá, để kiểm tra tôm ăn hết hay còn dư.

• Khi ương tôm sử dụng thức ăn số 0 từ 5 ngày đầu với lượng 200g/10.000 PL/ngày kết hợp 50 gam AEC copefloc để duy trì thức ăn tự nhiên và vừa xử lý đáy ao, các ngày sau cho ăn số 1 và chuyển dần qua số 2 tùy vào tốc độ tôm nuôi. Lượng thức ăn được tăng 40g-50g/ngày cho đến khi bung ra ngoài.

2 Chuẩn bị ao nuôi bên ngoài

2.1 Cải tạo ao nuôi

Hình 1.3 Gây thức ăn tự nhiên trong ao nuôi quảng canh cải tiến

• Làm sạch gốc rạ  gom đóng theo cụm dùng cây cậm cố định và phân bổ đều khắp mặt đầm chiếm 50-60% diện tích đất trên ruộng (sử dụng phân hủy rạ Zk 07)→ sên vét lớp bùn đen ở dưới ao, gia cố bờ bao, cống bọng → Dùng vôi canixi rải đều khắp ruộng với liều lượng 7 – 10 kg/1000m2 → Phơi ruộng 5 - 7 ngày → lấy nước vào ruộng nuôi.

• Diện tích mương chiếm từ 20 - 30% so với mặt ruộng. Mương bao rộng 5m, độ sâu mương từ 1 - 1,2m, mặt ruộng chứa được nước từ 60-80cm. Bờ mương rộng từ 3 - 4m, chắc chắn, không rò rỉ.

• Mỗi ruộng nuôi nên có ao lắng diện tích từ 1.000 – 1.500m2 để cung cấp nước cho ruộng và ao vèo những lúc cần thiết (có thể sử dụng mương vườn làm ao lắng). Đối với những vùng đất phèn không nên đào mương quá sâu chạm đến tầng phèn. Ruộng mới đào nên ngâm nước từ 2 - 3 ngày rồi xả ra để rửa ruộng, làm lặp lại từ 2 - 3 lần để khử kim loại nặng, thuốc sâu tồn lưu.

• Với ruộng cũ: Vét bùn đối với ruộng đã nuôi nhiều vụ, gốc rạ gom theo cụm cố định chiếm 50-60% diện tích mặt đàm. Nếu có điều kiện nên cày xới mặt ruộng làm cho đất tơi xốp giúp loại bỏ khí độc và làm tăng dinh dưỡng cho ao nuôi.

2.2 Lấy nước, diệt cá tạp và gây màu

• Sau mỗi vụ sản xuất ruộng nuôi phải được phơi khô (không nên phơi quá khô tránh hiện tượng xì phèn).

Hình ao cải tạo phơi, sên vét đáy kênh trước khi lấy nước vào nuôi

• Khi bơm nước cạn, đáy kênh còn ít nước nên sử dụng saponin hoặc thuốc cá dây để thuốc cá với lượng từ 15 – 20g/m3. Saponin có tác dụng mạnh ở môi trường có độ muối cao (từ 15‰ trở lên). Nên sử dụng saponin vào những ngày trời nắng tốt, ngâm saponin trong nước khoảng 12 giờ sau đó tạt đều khắp kênh

• Nên rải vôi theo lòng kênh sau khi thuốc cá liều 100kg/ha.

• Lấy nước vào ruộng cần được lọc qua lưới lọc để hạn chế cá và địch hại, ngập mặt ruộng khoảng 80cm 

Khi nước đầy tạt thêm dolomite liều 150kg/ha để ổn định môi trường ao nuôi.

• Sử dụng sản phẩm giải độc nước Z AM để khử thuốc sâu, kim loại nặng còn tồn lưu, giúp tôm không bệnh vảnh mang, thả đạt đầu con.

• Cấy vi sinh để giải phóng khí độc, cung cấp vi sinh vật có lợi, tạo thức ăn tự nhiên dùng sản phẩm 1kg AEC Copefloc + 3kg Bio Alga No.1 cho 2ha. Sử dụng 2 lần liên tiếp mỗi lần cách nhau 2 ngày.

• Khi các yếu tố về chất lượng nước đạt các thông số như: độ trong từ 30 - 40 cm (nước có màu trà- vỏ đậu); pH từ 7,5 - 8,0, độ kiềm 80-120 mg/l… thì có thể tiến hành sang tôm từ ao ương (ao vèo) qua. Mật độ 0.5 con/m2 với trường hợp không cho ăn, mật độ 1-3con/m2  bổ sung cho ăn thức ăn công nghiệp vào tháng cuối.

• Sử dụng định kỳ 7 ngày/lần AEC copefloc + Bio Alga No.1 + Bio Biozym cho đến khi tôm thu hoạch.

3. Phòng trị một số bệnh thường gặp

3.1 Ao nuôi tôm bị rớt tảo, tôm nổi đầu vì khí độc cao hoặc thiếu oxy

Cách xử lý: Sử dụng Bio Biozym 5 lít + 1kg AEC-Copefloc + 10kg Oxy AM  tạt cho 2ha. Kết hợp Ứng dụng phiên bản 2 mô hình sử dụng dòng chảy trong khi nuôi giảm rủi ro.

3.2 Bệnh đóng rong, đóng khói đèn, đen mang, đứt râu, sâu đuôi

• Nguyên nhân: do môi trường bị ô nhiễm các nhóm nguyên sinh động vật, tảo đơn bào, vi khuẩn phát triển mạnh bám vào cơ thể tôm. Nguồn nước trong ruộng nuôi bị nhiễm bẩn, đáy ao dơ, các yếu tố môi trường bị biến động và các loài vi khuẩn Vibrio spp gây ra.

• Cách xử lý: sử dụng Iodine 90 hay BKC 99 diệt khuẩn, sau đó dùng Bio Biozym để cải tạo nền đáy ao lại. Ngoài ra, các chổ đáy ao đen nên sên vét gàu tay, tạt lên mặt đầm sên khoảng 10% diện tích ao nuôi và cách khoảng hạn chế gây sốc tôm.

3.3  Tôm bỏ ăn và gan vàng gan, teo gan, ruột trống,  ruột không có thức ăn

Nguyên nhân: đáy ao đen, sinh khí độc, tôm sống môi trường độc, nước phân tầng ít oxy lâu ngày bị “ung thư” gan teo, vàng gan, gan trắng, trống ruột, tắp mé, rớt lai rai, thường xuất hiện sau 45- 60 ngày nuôi.

Cách xử lý: kiểm tra các yếu tố môi trường, gây tảo tạo thức ăn thêm cho tôm.

Sử dụng Bio Biozym định kỳ giúp xử lý khí độc và ngừa đáy ao đen.

3.4 Tôm thả nuôi bị kéo đàn rong mé, nước trong

Nguyên nhân: đáy ao đen, thối, sinh khí độc, nước trong, ngoài ra có thể thiếu thức ăn hay rong trong ao quá nhiều làm cạnh tranh oxy với tôm làm tôm bị stress nên lội.
Cách xử lý: Sử dụng Bio Biozym 5 lít + 1kg AEC-Copefloc định kỳ 7 ngày/lần suốt vụ nuôi.

3.5 Bệnh đốm trắng, đỏ thân

• Triệu chứng: Tôm yếu, dạt bờ, bơi lên mặt nước. Thân tôm xuất hiện các đốm trắng tròn nằm dưới lớp vỏ kitin ở phần đầu ngực và đốt cuối thân. Khi tôm bị nặng các đốm trắng này xuất hiện toàn thân. 

• Màu sắc tôm chuyển sang màu hồng (đỏ thân) hoặc màu nhợt nhạt, lúc này tôm giảm ăn, những con dạt bờ hầu hết ruột không có thức ăn. Tôm chết rất nhanh trong thời gian 5 -7 ngày. Lây lan từ tôm mẹ sang tôm con, từ tôm bệnh sang tôm không bệnh, từ vật chủ trung gian (cua, còng, ba khía, các loại giáp xác khác…)

• Phòng trị: Chưa có thuốc đặc trị, chủ yếu vẫn là phòng bệnh. Cải tạo ruộng thật kỹ trước mỗi vụ nuôi, chọn đàn tôm giống không mang mầm bệnh, quản lý chặt chẽ các yếu tố môi trường, đáy ao, quản lý thức ăn tốt. Sử dụng Bio Biozym 5 lít + 1kg AEC-Copefloc định kỳ 5-7 ngày/lần. Hạn chế tác động làm tôm bị stress như thay nước đột ngột, khí độc bùng phát, giải pháp phòng khi mưa to đột ngột, ứng dụng dòng chảy trong quá trình nuôi.

3.6 Bệnh phát sáng trứng nước

Cách xử lý: khi độ mặn cao trên 15‰ và nhiều vật chất hữu cơ, nguồn nước ô nhiễm thì bệnh phát sinh. Nếu mật độ ít nên sử dụng Bio Biozym 5 lít + 1kg AEC-Copefloc. Khi thấy sứa nhiều nên dùng sản phẩm DM 1000 để diệt phát sáng (sử dụng buổi tối 7h), đối với trứng nước thì diệt buổi sáng 7-8h tại điểm trứng nước tập trung nhiều. Nên kết hợp dòng chảy và chuẩn bị oxy để ngừa tôm thiếu oxy nổi đầu. 

3.7 Bệnh hoại tử gan tụy cấp chết sớm (EMS) và tôm chết rải rác

• Bệnh xảy ra vào mùa nóng, độ mặn và nhiệt độ cao. Đồng thời đáy ao đen, khí độc NH3 trong ao hiện diện.

• Phòng bệnh là hữu hiệu nhất, hạn chế cấp nước từ bên ngoài vào khi có mầm bệnh xuất hiện, ruộng nuôi sâu và giữ nước tốt. Tuân thủ 3 nguyên tắc bất di bất dịch trong nuôi tôm, cá, ếch lươn.

• Sử dụng men vi sinh Bio Biozym 5 lít + 1kg AEC-Copefloc định kỳ để tạo môi trường sạch, khuẩn có lợi át chế có hại và giảm khí độc, tăng cường sức đề kháng cho tôm. Ứng dụng dòng chảy theo phiên bản 2 giảm rủi ro cho người nuôi tôm.

4. Đón giá và Thu hoạch 

Sau thời gian nuôi 3-4 tháng khi tôm đạt kích cỡ  30-20 con/kg thì thu hoạch, có thể thu tỉa. Sau đó tiến hành vèo tôm lại nuôi vụ 2 đến tháng 7 thu hoạch xong thì trồng lúa. Để được giá, bà con nên quan sát, cập nhật giá cả thị trường đề chọn thời điểm tôm có giá tốt và lợi nhuận cao hơn.

Mô hình lúa tôm AEC79, phiên bản 2 việc thu tỉa thả bù linh động hơn, đồng thời nuôi nhanh lớn hơn 3 tháng có thể về 15 con/kg đối với tôm sú. Ngoài ra cách thu tỉa thả bù này giúp người nuôi dòng tiền nhanh hơn hay thu nhập đều hơn thời gian thu tiền ngắn lại. Đây là ưu điểm lớn của phiên bản 2 sẽ được giới thiệu chi tiết bài viết sau.

Hình cách thu hoạch tỉa bằng lú thưa áp dụng phiên bản 2 mô hình AEC 79

Hoạch toán chi phí sản xuất mô hình lúa tôm (dự đoán)

Ghi rõ nguồn AuMyAEC.com khi đăng lại thông tin này.

Xem thêm NUÔI TÔM QUẢNG CANH CẢI TIẾN HIỆU QUẢ