TÔM SÚ: LỰA CHỌN MÔ HÌNH NUÔI PHÙ HỢP ĐỂ TỐI ƯU LỢI NHUẬN

I. Tìm hiểu về tôm sú 

1. Đặc điểm sinh học và vòng đời của tôm sú 

• Tôm sú, tên khoa học là Penaeus monodon, là loài tôm biển có kích thước lớn. Chúng có thể đạt chiều dài từ 20 đến 36 cm và trọng lượng 100g lên đến 1 con kg. 
• Vòng đời của tôm sú gồm các giai đoạn: ấu trùng, tôm con và tôm trưởng thành. 
• Tôm sú sống chủ yếu ở các vùng nước lợ, ven biển và các vùng đầm lầy ngập mặn. 
• Chúng phát triển tốt trong môi trường nước có chỉ số cơ bản: độ mặn từ 15-30‰, nhiệt độ nước từ 25-30°C và pH từ 7,5-8,5.

2. Môi trường sống và dinh dưỡng

• Tôm sú cần môi trường ao nuôi nước sạch, có độ mặn và pH ổn định. 
• Chúng ăn tạp, thức ăn chủ yếu là các loài động vật nhỏ, thực vật phù du và thức ăn công nghiệp.
• Việc cung cấp đủ dinh dưỡng và đảm bảo các yếu tố môi trường sẽ giúp tôm phát triển khỏe mạnh, giảm tỷ lệ chết và tăng năng suất nuôi.

3. Các giai đoạn phát triển 

Tôm sú phát triển qua ba giai đoạn chính. 

• Giai đoạn đầu tiên là ấu trùng, khi tôm mới nở và cần môi trường nước sạch, giàu dinh dưỡng.
• Giai đoạn tiếp theo là tôm con, khi tôm bắt đầu lớn hơn và cần không gian rộng hơn để phát triển. 
• Cuối cùng là giai đoạn trưởng thành, khi tôm đạt kích thước và trọng lượng tối đa, sẵn sàng cho giai đoạn thu hoạch.

II. Các mô hình nuôi tôm sú phổ biến

1. Nuôi tôm sú quảng canh

Định nghĩa và đặc điểm

Nuôi tôm sú quảng canh là hình thức nuôi dựa vào nguồn thức ăn tự nhiên có trong ao nuôi là chính, với mật độ nuôi thấp. Hình thức này không sử dụng nhiều vật tư và thức ăn nhân tạo.

Ưu điểm

Chi phí nuôi thấp, ít rủi ro và thân thiện với môi trường. Mô hình này tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và không đòi hỏi nhiều công nghệ cao.

Nhược điểm

Năng suất thấp và phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên. Sản lượng không ổn định và khó kiểm soát được số lượng tôm nuôi.

Cho tôm ăn và kiểm tra môi trường vuông nuôi tôm (http://dost-bentre.gov.vn)

2. Nuôi tôm sú quảng canh cải tiến

Định nghĩa và đặc điểm

Đây là hình thức nuôi cải tiến từ mô hình quảng canh, bổ sung thêm giống hoặc thức ăn nhân tạo để tăng năng suất. Mô hình này vẫn duy trì tính thân thiện với môi trường.

Ưu điểm

Năng suất cao hơn quảng canh, giảm thiểu rủi ro và vẫn thân thiện với môi trường. Mô hình này giúp cải thiện sản lượng và chất lượng tôm nuôi mà không cần đầu tư quá nhiều công nghệ.

Nhược điểm

Chi phí đầu tư cao hơn so với quảng canh, cần kỹ thuật quản lý tốt để đảm bảo hiệu quả nuôi.

Video Đại lý Anh Thoại thu hoạch tôm sú

3. Nuôi tôm sú bán thâm canh

Định nghĩa và đặc điểm

Sử dụng các chế phẩm và thức ăn bổ sung, với mật độ nuôi trung bình. Mô hình này kết hợp giữa nuôi quảng canh và thâm canh.

Ưu điểm

Năng suất khá cao, kiểm soát môi trường tốt hơn. Mô hình này giúp người nuôi có thể kiểm soát được chất lượng nước và thức ăn, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh.

Nhược điểm

Chi phí đầu tư cao hơn quảng canh và rủi ro dịch bệnh cao hơn. Người nuôi cần có kỹ thuật và kinh nghiệm để quản lý tốt ao nuôi.

4. Nuôi tôm sú thâm canh

Định nghĩa và đặc điểm

Sử dụng hoàn toàn thức ăn nhân tạo, với mật độ nuôi cao. Mô hình này yêu cầu kiểm soát môi trường chặt chẽ.

Ưu điểm

Năng suất cao, kiểm soát chất lượng tốt. Mô hình này giúp tăng sản lượng và chất lượng tôm nuôi, phù hợp với các trang trại lớn.

Nhược điểm

Chi phí đầu tư rất cao, rủi ro dịch bệnh cao và ảnh hưởng môi trường. Người nuôi cần đầu tư nhiều vào hệ thống xử lý nước và quản lý môi trường, cần có kỹ thuật cao.

5. Nuôi tôm sú siêu thâm canh

Định nghĩa và đặc điểm

Sử dụng công nghệ cao, với mật độ nuôi cực cao. Mô hình này yêu cầu quy trình kiểm soát môi trường và chất lượng nước chặt chẽ.

Ưu điểm

Năng suất cực cao, kiểm soát môi trường tốt nhất. Mô hình này giúp tối đa hóa sản lượng và chất lượng tôm nuôi, giảm thiểu rủi ro môi trường.

Nhược điểm

Chi phí đầu tư cực cao, yêu cầu kỹ thuật rất cao và rủi ro lớn. Người nuôi cần có kiến thức sâu về công nghệ và quản lý ao nuôi.

6. Nuôi tôm sú công nghệ cao

Định nghĩa và đặc điểm

Sử dụng công nghệ hiện đại như hệ thống tự động hóa, giám sát môi trường bằng công nghệ. Mô hình này giúp tối ưu hóa quản lý và sản xuất.

Ưu điểm

Tối ưu hóa năng suất, nâng cao chất lượng và giảm thiểu tác động môi trường. Mô hình này phù hợp với các trang trại lớn, có khả năng đầu tư vào công nghệ hiện đại.

Nhược điểm

Chi phí đầu tư cao, trong quá trình vận hành cần thiết phải có công nghệ hiện đại và kỹ thuật cao. Người nuôi cần có kiến thức và kỹ năng về công nghệ để hỗ trợ vận hành hệ thống.

Một khu nuôi tôm dưới tán rừng ở Trà Vinh nhìn từ trên cao. Ảnh: Shutterstock

7. Nuôi tôm sú sinh thái

Định nghĩa và đặc điểm

Sử dụng phương pháp nuôi thân thiện môi trường, không sử dụng hóa chất. Mô hình này tập trung vào bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái tự nhiên.

Ưu điểm

Thân thiện môi trường, sản phẩm chất lượng cao. Mô hình này giúp bảo vệ môi trường và tạo ra sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng.

Nhược điểm

Năng suất thấp, chi phí cao. Người nuôi cần có kiến thức về sinh thái và quản lý môi trường thay đổi.

8. Nuôi tôm sú rừng tự nhiên

Định nghĩa và đặc điểm: Kết hợp nuôi tôm với bảo vệ rừng ngập mặn. Mô hình này giúp bảo vệ môi trường và duy trì hệ sinh thái tự nhiên.

Ưu điểm: Chất lượng tôm tốt, giá trị cao. Mô hình này giúp bảo vệ rừng ngập mặn và tạo ra sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng.

Nhược điểm: Nguồn cung hạn chế, khó kiểm soát được sản lượng. Người nuôi cần có kiến thức về sinh thái và quản lý môi trường.

Mô hình nuôi tôm - rừng đang đem lại nhiều lợi ích to lớn

Theo báo cáo Ảnh hưởng của lớp lá ngập mặn lên sự tăng trưởng và màu sắc của tôm sú (Penaeus monodon , Fabricius, 1798)", lớp lá ngập mặn làm tăng thêm màu sắc sẫm của cơ thể tôm sú Penaeus monodon. Người nuôi tôm, người tiêu dùng địa phương và các nhà xuất khẩu ưa chuộng tôm có màu đậm. Sự sẵn có của sinh vật phù du cao có mối tương quan tích cực với sản lượng tôm.(tham khảo "Effect of mangrove leaf litter on shrimp (Penaeus monodon, Fabricius, 1798) growth and color" Tác giả: Md. Iftakharul Alam, Sanjida Yeasmin, Mst. Muslima Khatun, Md. Moshiur Rahman, Moin Uddin Ahmed, Adolphe O. Debrot, Md. Nazmul Ahsan, M.C.J. Verdegem; Publication: Aquaculture Reports; Xuất bản: Elsevier; Thời gian: August 2022).

9. Mô hình lúa - tôm

Định nghĩa và đặc điểm

Đây là hình thức nuôi tôm kết hợp với trồng lúa. Trong mùa khô, người dân nuôi tôm, còn trong mùa mưa, bà con chuyển sang trồng lúa. Mô hình này chủ yếu được áp dụng tại các vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Ưu điểm

Tận dụng tối đa diện tích đất và nguồn nước, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mô hình này giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất nhờ vào sự kết hợp giữa nuôi tôm và trồng lúa, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Tại An Biên -KG, kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù chi phí nuôi tôm chiếm tỷ trọng 47,87%, thấp hơn chi phí trồng lúa 53,13% nhưng lợi nhuận từ tôm cao hơn 4,25 lần so với lúa. Hiệu quả kinh tế trung bình là 52,1 %, cho thấy nông hộ có thể giảm 47,9% chi phí mà không làm giảm đầu ra. (Nguyễn Thùy Trang, Võ Hồng Tú, Huỳnh Việt Khải và Trần Minh Hải, 2018. Phân tích hiệu quả kinh tế mô hình lúa – tôm tại huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 54(9D): 149-156).

Ảnh: VietnamPlus

Nhược điểm

Cần có sự điều chỉnh linh hoạt và kỹ thuật nuôi trồng tốt để đảm bảo hiệu quả cao nhất. Việc chuyển đổi giữa nuôi tôm và trồng lúa đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự theo dõi chặt chẽ về chất lượng các yếu tố môi trường.

Sau khi tìm hiểu ưu nhược điểm các mô hình, bạn có thể

III. Lựa chọn mô hình nuôi tôm sú phù hợp

1. Các loại yếu tố cần cân nhắc

• Vốn đầu tư: Xác định số vốn có thể đầu tư để lựa chọn mô hình nuôi phù hợp. Vốn đầu tư càng lớn thì mô hình nuôi càng hiện đại và năng suất cao.

• Kinh nghiệm và kỹ thuật: Cần có kỹ thuật nuôi tôm và kinh nghiệm để quản lý ao nuôi hiệu quả. Kỹ thuật nuôi càng cao thì rủi ro càng thấp và năng suất càng cao.

• Điều kiện môi trường: Chọn mô hình nuôi tôm phù hợp với điều kiện môi trường địa phương. Môi trường nuôi càng thuận lợi thì năng suất càng cao và chi phí càng thấp.

• Mục tiêu sản xuất: Định hướng sản xuất theo mục tiêu kinh tế hay môi trường. Mục tiêu sản xuất càng rõ ràng thì lựa chọn mô hình càng dễ dàng.

• Giá tôm: Giá tôm sú không phải là yếu tố chính trong việc chọn mô hình nuôi, tuy nhiên giá tôm lại là yếu tố quyết định lãi lỗ. Bà con cần cân nhắc ước tính tổng chi phí và tổng doanh thu tương ứng giá tôm để chọn mô hình nuôi, Đôi khi đối với mô hình này không có lãi nhưng lại có lãi với mô hình khác.

2. So sánh và đối chiếu ưu nhược điểm của các mô hình

Mỗi mô hình nuôi tôm sú có những ưu nhược điểm riêng, cần cân nhắc kỹ lưỡng để đưa ra lựa chọn phù hợp nhất. 

Ví dụ, mô hình nuôi tôm công nghệ cao tuy chi phí đầu tư cao nhưng mang lại năng suất và hiệu quả kinh tế cao, trong khi mô hình nuôi quảng canh cải tiến lại thân thiện với môi trường và chi phí thấp hơn.

3. Lựa chọn mô hình nuôi tôm sú phù hợp

• Dựa trên các yếu tố như vốn đầu tư, kinh nghiệm, điều kiện môi trường và mục tiêu sản xuất, bà con nuôi tôm có thể chọn mô hình nuôi phù hợp nhất. 
• Mô hình nuôi công nghệ cao là lựa chọn tốt nếu có đủ vốn và kỹ thuật, trong khi mô hình nuôi quảng canh cải tiến phù hợp hơn với người mới bắt đầu hoặc có điều kiện tự nhiên thuận lợi.
• Ngoài ra, nêu nuôi tôm tại địa phương sinh sống, cần chọn mô hình nuôi phù hợp với vùng đó để đảm bảo các yếu tố hạ tầng ngành tôm và môi trường. 

Kết luận và khuyến nghị

Nuôi tôm sú là một ngành kinh tế quan trọng với nhiều mô hình nuôi khác nhau. Việc lựa chọn mô hình nuôi phù hợp không chỉ giúp tối ưu hóa lợi nhuận mà còn bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. 

Hy vọng bài viết này cung cấp những thông tin hữu ích để bà con có thể tham khảo trong việc lựa chọn môn hình nuôi tôm sú. Để đảm bảo thành công, hãy nghiên cứu kỹ và lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện và mục tiêu của bà con. 

Tài liệu tham khảo:

1. Hiệu quả mô hình nuôi tôm rừng sinh thái thích ứng với biến đổi khí hậu tại Bến Tre (www.dost-bentre.gov.vn/tin-tuc/2943/hieu-qua-mo-hinh-nuoi-tom-rung-sinh-thai-thich-ung-voi-bien-doi-khi-hau-tai-ben-tre)

2. Mô hình nuôi tôm rừng đang đem lại nhiều lợi ích to lớn (www.contom.vn/mo-hinh-nuoi-tom-rung-dang-dem-lai-nhieu-loi-ich-to-lon-article-24482.tsvn)

3. Rủi ro với mô hình nuôi tôm dưới tán rừng ngập mặn (www.tiasang.com.vn/tin-tuc/rui-ro-voi-mo-hinh-nuoi-tom-duoi-tan-rung-ngap-man/)

4. Nuôi tôm sinh thái dưới rừng ngập mặn (www.nld.com.vn/kinh-te/nuoi-tom-sinh-thai-duoi-rung-ngap-man-20210725204724339.htm)