EHP - Enterocytozoon Hepatopenaei: Cập nhật Nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp phòng trị hiệu quả

EHP, viết tắt của Enterocytozoon hepatopenaei, là một loại ký sinh trùng gây ra bệnh vi bào tử trùng EHP trên tôm, chủ yếu ảnh hưởng đến tôm thẻ chân trắng và tôm sú. Đây là một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình nuôi tôm, gây ra thiệt hại đáng kể về kinh tế cho bà con. Bài viết này sẽ giúp người nuôi tôm nắm bắt đầy đủ thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp phòng ngừa EHP để quản lý hiệu quả tình trạng này.

1. EHP là gì?

Nguồn gốc và đặc điểm của EHP

Bệnh vi bào tử trùng EHP do ký sinh trùng Enterocytozoon hepatopenaei gây ra, xuất hiện phổ biến tại Việt Nam từ năm 2015. Loại ký sinh này chủ yếu ảnh hưởng đến tuyến gan tụy của tôm sú, tôm thẻ, nơi mà các bào tử của chúng ký sinh và gây hại cho khả năng tiêu hóa của tôm. Vòng đời của EHP bắt đầu khi các bào tử trưởng thành được giải phóng từ các tế bào gan tụy, tiếp tục lây nhiễm qua môi trường nước.

Nguồn: Tạp chí Khoa học ĐH Cần Thơ

Con đường lây nhiễm

EHP có thể lây lan qua nhiều con đường khác nhau, bao gồm nguồn nước ô nhiễm, giống tôm bị nhiễm bệnh, và thức ăn không đảm bảo vệ sinh. Đặc biệt, khi tôm bị nhiễm bệnh EHP, vi khuẩn có thể tồn tại trong các mẫu bùn, nước ao hoặc thức ăn dư thừa. Sự phát triển và lây lan của EHP có chiều hướng gia tăng trong điều kiện quản lý ao nuôi không tốt, chất lượng nước kém.

Ảnh thực tế tôm bị nhiễm EHP

2. Triệu chứng của bệnh EHP trên tôm

Triệu chứng bên ngoài

Khi tôm mắc bệnh, người nuôi có thể dễ dàng quan sát bằng mắt thường một số triệu chứng như:

• Tôm chậm lớn, còi cọc, vỏ mềm, màu sắc cơ thể nhợt nhạt và giảm ăn. 
• Xuất hiện bệnh phân trắng cũng là một dấu hiệu phổ biến của EHP. 

Những triệu chứng này đều ảnh hưởng đến năng suất nuôi và làm giảm giá trị thương phẩm của tôm.

Triệu chứng bên trong

Bên trong cơ thể, tuyến gan tụy của tôm bị tổn thương rõ rệt, chứa các bào tử của vi bào tử trùng EHP. Sự xuất hiện của bào tử trong gan tụy cản trở quá trình tiêu hóa, khiến tôm khó hấp thụ dinh dưỡng. Những dấu hiệu này thường chỉ có thể xác định chính xác thông qua sử dụng phương pháp PCR để kiểm tra trên mẫu gan hoặc quan sát trực tiếp dưới kính hiển vi.

Mẫu mô gan tụy nhiễm EHP của tôm thẻ chân trắng ở độ mô học G3 (20X)

Nguồn Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam Số 08(141)/2022

3. Ảnh hưởng của EHP đến tôm nuôi

Ảnh hưởng đến tăng trưởng và sức khỏe tôm

Bệnh EHP gây tác động lớn đến sức khỏe tôm, làm giảm tốc độ tăng trưởng và ảnh hưởng đến sức đề kháng cho tôm. Do bị ký sinh trùng tấn công, khả năng tiêu hóa của tôm bị suy giảm, dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng kéo dài và dễ mắc các bệnh khác.

Ảnh hưởng đến chất lượng tôm thương phẩm

Do bị tổn thương gan tụy, tôm mắc bệnh EHP thường chậm lớn, có chất lượng thịt kém, vỏ mềm và màu sắc không tự nhiên, làm giảm giá trị thương mại. Hơn nữa, tỷ lệ tôm bị chết hoặc còi cọc cao hơn, khiến người nuôi phải chịu thêm chi phí và mất mát kinh tế.

Tôm nhiễm vi bào tử trùng chậm lớn phát triển không đồng đều

4. Cách phòng và điều trị bệnh EHP trên tôm

Phòng ngừa bệnh EHP

• Chọn giống khỏe mạnh: Sử dụng giống tôm sạch bệnh, không nhiễm EHP ngay từ ban đầu.
• Quản lý chất lượng nước: Kiểm soát tốt các yếu tố môi trường như pH, oxy hòa tan và nhiệt độ, tránh để nước ao bị ô nhiễm.
• Sử dụng chế phẩm sinh học, thảo dược: Giúp cải thiện chất lượng nước và ngăn ngừa sự lây lan của mầm bệnh.
• Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ: Tăng cường thức ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung các sản phẩm hỗ trợ sức đề kháng cho tôm.

Điều trị bệnh EHP trên tôm

Hiện tại, thuốc trị bệnh vi bào tử trùng EHP chủ yếu là hỗ trợ và kiểm soát sự lây lan của bệnh. Khi tôm đã mắc bệnh, cần áp dụng các biện pháp sau:

• Kiểm tra và loại bỏ các cá thể bị nhiễm: Cách ly ao nuôi bị nhiễm để tránh lây lan.
• Tăng cường chăm sóc dinh dưỡng: Bổ sung các chất hỗ trợ gan tụy và tăng cường khả năng tiêu hóa của tôm.
• Quản lý ao nuôi chặt chẽ: Kiểm soát chặt chẽ môi trường nuôi, hạn chế tối đa sự lây nhiễm chéo giữa các ao.
• Tăng cường bổ sung sản phẩm hỗ trợ điều trị: các chế phẩm vi sinh, thảo dược hỗ trợ điều trị EHP có thể góp phần đáng kể gia tăng hiệu quả phòng trị.

Tóm lại

Bệnh EHP là một trong những vấn đề nghiêm trọng, gây thiệt hại nặng nề cho ngành nuôi tôm tại Việt Nam từ năm 2015. Việc phòng ngừa và quản lý bệnh hiệu quả là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ kinh tế cho bà con. 

Thường xuyên kiểm tra sức khỏe tôm, quan sát các dấu hiệu bất thường và áp dụng các biện pháp quản lý ao nuôi đúng cách sẽ giúp hạn chế sự lây lan của vi bào tử trùng EHP và bảo vệ đàn tôm nuôi một cách tốt nhất.

xem thêm Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng nuôi tại Kiên Giang

Sản phẩm mới sắp thương mại: AEC LACTIC, AEC BS66.

Hỗ trợ phòng trị bệnh EHP trên tôm: